โรคภูมิแพ้ตัวเอง เกิดจากระบบภูมิคุ้มกันสูญเสียความสามารถในการแยกแยะระหว่างเซลล์ที่เป็นของตนเอง กับ เซลล์ของผู้รุกราน ความผิดพลาดในระบบ ภูมิคุ้มกันของผู้ป่วยเองทำให้เซลล์ปกติของตัวเองบาดเจ็บ
อาการของโรคจะเป็นๆหายๆ มีการกำเริบและสงบเป็นระยะ ทำให้เกิดการอักเสบ และความเสียหายในอวัยวะต่างๆ และหากเป็นอวัยวะที่สำคัญในร่างกายโดยที่ผู้ป่วยไม่ใส่ใจดูแลรักษาตัวเองอย่างต่อเนื่องก็อาจทำให้ผู้ป่วยเสียชีวิตได้
โรคลูปัส คืออะไร
คือโรคที่เกิดจากความผิดปกติของระบบภูมิคุ้มกันในร่างกายโดยร่างกายสร้างภูมิต้านทานชนิดผิดปกติขึ้นต่อต้านทำลายเนื้อเยื่อของตนเองหรือกาทำลายเนื้อเยื่อต่างๆอาจเกิดจากส่วนประกอบของระบบภูมิคุ้มกันที่เรียกว่า “อิมมูนคอมเพล็ก” ไปสะสมในเนื้อเยื่อเหล่านี้และกระตุ้นให้เกิดการอักเสบขึ้น
ซึ่งในคนปกติทั่วไป “ ระบบภูมิคุ้มกันมีไว้เพื่อต่อต้านทำลายสิ่งแปลกปลอมที่มาจากภายนอกร่างกาเช่น เชื้อโรคต่างๆแต่จะไม่ทำร้ายเนื้อเยื่อในร่างกายของตนเองเพราะมีกลไกตามธรรมชาติที่จดจำร่างกายของตัวเองได้ “
อาการของโรคเป็นอย่างไร
โรคลูปัสเป็นโรคที่มีอาการเกี่ยวข้องกับอวัยวะต่าง ๆ ในร่างกายได้แทบทุกระบบ ในระยะแรกอาจมีอาการเพียงอย่างเดียวหรือระบบเดียว แล้วมีอาการเพิ่มเติมของอวัยวะอื่น ๆ ตามมาภายหลัง(หรือบางคนก็มีอาการหลายอย่างพร้อม ๆ กันตั้งแต่แรก) ความรุนแรงของอาการมีตั้งแต่เป็นน้อย , เป็นๆ หาย ๆ หรือเป็นต่อเนื่องจนถึงขั้นรุนแรงเสียชีวิตได้ อาการต่างๆ แบ่งตามระบบอวัยวะได้ดังนี้
- อาการทั่วไป : มีไข้, อ่อนเพลีย,เบื่ออาหาร, น้ำหนักลด
- ระบบกล้ามเนื้อและกระดูก ได้แก่ ปวดข้อ ,ปวดกล้ามเนื้อ, ไขข้ออักเสบ (ข้อบวม – นิ้วบวม มักเป็นที่นิ้วมือ,ข้อมือ, หัวเข่า), เส้นเอ็นอักเสบ, กล้ามเนื้ออักเสบและอ่อนแรง
- ระบบผิวหนัง ผื่นที่แก้มเป็นรูปคล้ายผีเสื้อ, ผื่นแพ้แสงแดด, ผมร่วง(ทั้งแบบชั่วคราวและแบบถาวร) , ผื่นอื่น ๆ หลายชนิด และการอักเสบในชั้นไขมันใต้ผิวหนัง, ผื่นจากเส้นเลือดฝอยอักเสบ, แผลในช่องปากและจมูก
- ระบบไต ได้แก่ อาการบวมทั้งตัว, ไตวายทั้งแบบเฉียบพลัน(เนื่องจากไตอักเสบรุนแรง) และแบบเรื้อรัง, บางรายอาจพบความผิดปกติจากการตรวจปัสสาวะและตรวจเลือดโดยไม่มีอาการภายนอก
- ระบบประสาท ได้แก่ อาการชัก, อาการทางจิต, ปวดศีรษะ,เส้นเลือดสมองอุดตัน,การควบคุมการเคลื่อนไหวผิดปกติ,การหลั่งฮอร์โมนผิดปกติ, เลือดออกใต้เยื่อหุ้มสมอง,เยื่อหุ้มสมองอักเสบ, ไขสันหลังอักเสบ, เส้นประสาทต่าง ๆอักเสบ
- ระบบเส้นเลือด การอุดตันของเส้นเลือดทั้งขนาดใหญ่และเล็ก,การอักเสบของเส้นเลือด, ความผิดปกติของการแข็งตัวของเลือด
- ระบบเม็ดเลือด ได้แก่ โลหิตจาง, เม็ดเลือดขาวต่ำ, เกล็ดเลือดต่ำ
- ระบบหัวใจและปอด ได้แก่ เยื่อหุ้มหัวใจอักเสบ, กล้ามเนื้อหัวใจอักเสบ (อาจทำให้เต้นผิดปกติ,หรือหัวใจล้มเหลว เสียชีวิตได้), ลิ้นหัวใจอักเสบ,เส้นเลือดหัวใจอุดตัน, เยื้อหุ้มปอดอักเสบ, ปอดอักเสบทั้งแบบเฉียบพลันและเรื้อรัง,ความดันเส้นเลือดในปอดสูง, เลือดออกในเนื้อปอด , การหายใจล้มเหลวเฉียบพลัน
- ระบบทางเดินอาหาร ได้แก่ แน่นท้อง, คลื่นไส้, ท้องเสีย, เยื่อบุช่องท้องอักเสบ, เส้นเลือดของลำไส้อักเสบ, ตับอ่อนอักเสบ,ต่อมน้ำลายอักเสบ, ตับอักเสบ
- ระบบตา ได้แก่ เส้นเลือดที่จอรับภาพอักเสบ, เส้นประสาทตาอักเสบ, เยื่อบุตาอักเสบ, ต่อมน้ำตาอักเสบทำให้ตาแห้ง
อาการต่าง ๆ ที่กล่าวมาในแต่ละระบบนั้น ไม่ใช่ผู้ป่วยโรคลูปัสทุกคนจะต้องมีครบทุกอย่าง ผู้ป่วยแต่ละคนจะมีอาการเพียงบางอย่างเท่านั้น ส่วนความรุนแรงก็แตกต่างกันไปในแต่ละคน จึงควรอ่านพอให้เข้าใจขอบเขตของโรค แต่ไม่ควรคิดวิตกกังวลจนเกินไป
วินิจฉัยอย่างไร หลักเกณฑ์ที่ยอมรับในการวินิจฉัยโรคลูปัส เรียบเรียงโดยสมาคมรูมาติสซั่มของสหรัฐอเมริกา(1982 Criteria) ประกอบด้วย
1. ผื่นรูปผีเสื้อ( Malar rash)
2. ผื่นแบบ Discoid
3. อาการแพ้แดด
4. แผลในช่องปาก
5. ไขข้ออักเสบ
6. เยื่อหุ้มปอดหรือเยื่อหุ้มหัวใจอักเสบ
7. ไตอักเสบ (พบโปรตีนและเซลล์ในปัสสาวะ)
8. อาการทางสมอง เช่น ชัก หรือ โรคจิต โดยไม่พบเหตุอื่น ๆ
9. โลหิตจาง , เม็ดเลือดขาวต่ำ , หรือเกล็ดเลือดต่ำ โดยไม่พบเหตุ จากยาต่าง ๆ
10. ตรวจเลือดพบ LE cell , anti-ds DNA , anti-sm หรือ false- positive VDRL
11. ตรวจเลือดพบ ANA โดยไม่ได้เกิดจากยาต่าง ๆถ้าผู้ป่วยมีอาการครบ 4 ข้อ ใน 11 ข้อ จะสามารถวินิจฉัยโรคลูปัสได้โดยมีความถูกต้องถึง 98% และความไว 97% อย่างไรก็ตามกฏเกณฑ์เหล่านี้คงจะมีการเปลี่ยนแปลงแก้ไขต่อไปตามกาลเวลาและการค้นพบใหม่ ๆ
รักษาอย่างไร
วิธีการรักษาใหม่ ๆ หลายชนิด ยังอยู่ในระหว่างการศึกษาค้นคว้า เช่น ยาลดภูมิต้านทานชนิดใหม่ๆ , การถ่ายเลือด, intravenous gamma globulin, การฉายแสงที่ต่อมน้ำเหลือง, antibody ต่อT lymphoeyte เป็นต้น
หน่วยงานต่างๆได้พยากรณ์ว่า ปัจจุบันโรคลูปัสมีอัตราการรอดชีวิต 70% ในระยะเวลา 10 ปี ขึ้นกับอวัยวะที่มีความผิดปกติ สาเหตุของการเสียชีวิตได้แก่ ภาวะไตวาย และการติดเชื้อ เราจึงต้องหมั่นดูแลตัวเองให้แข็งแรงเสมอ เพื่อจะได้ไม่ตกเป็นเหยื่อของโรคนี้
กดติดตามกัน เพื่อรับเรื่องราวดีๆ
